νενικήκαμεν
Η ιστορική έμπνευση
Στην αρχαιότητα o «μαραθώνιος δρόμος» δεν υπήρχε ως άθλημα, αλλά και ούτε είχε θεσμοθετηθεί κάτι παρόμοιο.
Η ιδέα για την καθιέρωσή του προήλθε από τον Γάλλο γλωσσολόγο και ελληνιστή Μισέλ Μπρεάλ, ο οποίος πρότεινε να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα των Α’ Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, σε ανάμνηση της νίκης των Ελλήνων κατά των Περσών στον Μαραθώνα.
Ο ημεροδρόμος Φειδιππίδης ανήγγειλε στους Αθηναίους, την σπουδαία τους νίκη, «Νενικήκαμεν», προτού αφήσει την τελευταία του πνοή και αφού είχε διανύσει τρέχοντας την απόσταση από το πεδίο της μάχης στον Μαραθώνα στην Αθήνα.
Οι πρώτοι μαραθώνιοι
Ο πρώτος Μαραθώνιος δρόμος έγινε στις 10 Μαρτίου 1896, κατά τη διάρκεια των Α’ Πανελληνίων Αγώνων Στίβου και ήταν αγώνας πρόκρισης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Νικητής αναδείχθηκε ο Χαρίλαος Βασιλάκος με 3 ώρες και 18 λεπτά.
Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα, στις 29 Μαρτίου, ο θρυλικός Σπύρος Λούης πήρε τη ρεβάνς, κερδίζοντας τον πρώτο Μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων με επίδοση 2 ώρες, 58 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα.
Έκτοτε, ο Μαραθώνιος άρχισε να κερδίζει συνεχώς σε δημοτικότητα και σήμερα αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα αθλήματα του στίβου. Οι Αγώνες Μαραθωνίου δρόμου διεξάγονται όχι μόνο στο πλαίσιο των μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων, αλλά και μεμονωμένοι, με μαζική συμμετοχή χιλιάδων αθλουμένων σε ένα κλίμα γιορτής και συγκίνησης (Μαραθώνιος Βοστώνης, Λονδίνου, Αθήνας κλπ).
Ο μαραθώνιος στη σύγχρονη εποχή
Επίσημα εθνικά ή παγκόσμια ρεκόρ δεν αναγνωρίζονται από την IAAF, διότι το αγώνισμα διεξάγεται σε διαφορετικές εδαφολογικές συνθήκες σε δημόσιο ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Την καλύτερη επίδοση στους άνδρες έχει σημειώσει ο κενυάτης Kenyan Eliud Kipchoge με 2 ώρες, 3 λεπτά και 39 δευτερόλεπτα (16 Σεπτεμβρίου 2018), ενώ στις γυναίκες η επίδοση της κενυάτισσας Brigid Kosgei με 2 ώρες, 14 λεπτά και 4 δευτερόλεπτα (13 Οκτωβρίου 2019). Τα αντίστοιχα ελληνικά ρεκόρ κατέχουν ο Σπύρος Ανδριόπουλος (ΑΠΣ Πάτραι) με 2:12.04 (9 Οκτωβρίου 1988) και η Μαρία Πολύζου (Πανελλήνιος ΓΣ) με 2:33.40 (23 Αυγούστου 1998).
Ο πρώτος διεθνής μαραθώνιος επί της κλασικής διαδρομής έγινε στις 2 Οκτωβρίου 1955, αν και η απόφαση προϋπήρχε από το 1938. Ο αγώνας έγινε με τη συμμετοχή 21 αθλητών (12 Έλληνες, 4 Αιγύπτιοι, 2 Γιουγκοσλάβοι και από ένας Ιταλός, Γερμανός και Φινλανδός) και νικητής αναδείχθηκε ο φιλανδός Βέικο Κάρβονεν με 2:27:30.
